Anneke Assen

Met haar 72 jaar heeft Anneke Assen “inmiddels een heel leven achter de rug”. Een leven als pionier en indrukwekkende carrièrevrouw. Ze heeft heel wat paden bewandeld die in haar tijd voor vrouwen nog onbegaanbaar waren.

Tekst: Ingrid Zevallos
Foto's: Bart Nijs

“In het laatste jaar dat ik college gaf,” vertelt de voormalige Associate Professor in Public Administration aan de Radboud Universiteit, “vroeg een studente hoe ik daar terecht was gekomen.” Ze vond me namelijk “een voorbeeld voor ons”. Ik stelde voor om een interview met me te houden. Pas toen realiseerde ik me dat ik behoorlijk veel bereikt heb.”

...de eerste vrouwelijke promovenda in sociologie

“Als kind wilde ik altijd al juf worden”, begint Anneke. Maar twee jaar huishoudschool en dan thuis je moeder helpen was in de jaren 60 nog de standaard. “Ik heb dus hard gestreden om naar de middelbare school te mogen.” Vervolgens had deze doorzetter de smaak te pakken en won ze ook de strijd om te kunnen studeren: sociale geografie met een specialisme in demografie. In 1988 was Anneke Assen de eerste vrouw die bij sociologie aan de universiteit in Nijmegen promoveerde. In 1973 startte Anneke als docente Aardrijkskunde in Groningen. Daarna als wetenschappelijk onderzoeker demografie aan de Universiteit van Tilburg en later – toen ze intussen ook moeder was geworden - op de toen­malige Katholieke Universiteit van Nijmegen. “In die tijd was werken als moeder zeer ongebruikelijk,” vertelt ze met enige trots. “Maar ik kreeg de onvoorwaardelijke steun van mijn man. Dat was echt heel fijn, want kinder­opvang had je toen nog niet.”

...met een haat-liefde verhouding met vrouwenorganisaties

Al tijdens haar proefschrift werd Anneke benaderd voor zitting in allerlei besturen. Een van de belangrijkste waaraan ze heeft deelgenomen was dat van de Vrouwenvakschool in Nijmegen. “Het idee was ontstaan dat vrouwen een belangrijke kracht zouden kunnen zijn in de arbeidsmarkt.” De Vakschool was erop gericht dames op te leiden om met een computer te werken, of zelfs te programmeren. De studenten kregen begeleiding in het combineren van studeren en het huishouden runnen. Kinderopvang zat erbij inbegrepen en de lessen waren alleen in de ochtenduren, zodat de moeders weer op tijd thuis konden zijn. Het was toen (in de jaren 80) heel normaal dat vrouwen een aantal jaren thuis zaten vanwege de kinderen. “Ik vind dat dit nog steeds zou moeten kunnen en dat er veel meer aandacht moet zijn voor herintreding, ook voor mannen.”

“Nog steeds denk ik dat dit soort begeleiding echt wel nodig is. Ik heb bijvoorbeeld ook een promovendae-kring voor vrouwen opgericht, waar we het o.a. ook hierover hebben; waar loop je tegenaan bij het combineren van thuis en werk? En wat heb je nodig?”

Anneke heeft later nog bij veel meer vrouwenorganisaties in het bestuur gezeten. “Ik heb daar een beetje een haat-liefde verhouding mee. Moeten we wel aparte vrouwenorganisaties willen? Maar ik kom steeds tot de conclusie dat ze nog echt nodig zijn.”

“Het is niet zo dat je niks meer kunt na drie jaar niet gewerkt te hebben”

...in 1990-1994 de enige vrouw in de CDA-fractie van Nijmegen

Tussen verschillende banen door ervoer Anneke vooral periodes van bezinning. Een gelegenheid om echt even na te denken over de volgende stap. Ze sprak met veel mensen en breidde zo haar netwerk uit. “Dat werkt veel beter dan solliciteren,” verklaart ze. Op die manier kwam ze terecht in de gemeenteraad van Nijmegen, als enige vrouw in een fractie van twaalf. Ze heeft vervolgens ook nog een periode in de Tweede Kamer gezeten. Uiteindelijk keerde ze in 2000 toch weer terug naar Universiteit Nijmegen, dit keer bij Bestuurskunde, waar nog steeds maar weinig vrouwelijke medewerkers te vinden waren.

...nu Rotary ambassadeur van het internationale Empowering Girls programma

De Rotary is een serviceclub: een organisatie die er enerzijds is voor de leden om elkaar inhoudelijk, organisatorisch, moreel, en ethisch te ondersteunen in hun werk. Anderzijds is de club ook extern gericht op projecten voor de samenleving. Fondsen werven, maar ook letterlijk de handen uit de mouwen steken. “Toen ik in 1994 Rotarian werd, was ook dit een organisatie met nog maar heel weinig vrouwen,” herinnert Anneke zich. “Dat is nu gelukkig wel anders!” De lokale projecten variëren van een speeltuin in de buurt tot een dag met films voor ouderen over oud-Nijmegen. Daarnaast is er veel aandacht voor grote internationale projecten. “Onze Rotary Club in Nijmegen heeft een bijzondere band met Indonesië, waar we een hazenlipproject steunen van een hoogleraar Orthodontie,” vertelt Anneke. Het thema van de huidige President van Rotary International, Shekhar Mehta is Empowering Girls. Anneke is nu twee jaar hiervoor ambassadeur in Nederland en Vlaams-België.

In het kader van dit thema heeft een collega Rotarian van de club in Uden, Motalib Weijters, een prestigieuze award ontvangen van Rotary International voor zijn project tegen baarmoederhals­kanker in Bangladesh. “We hebben zijn project uiteraard opgenomen in ons clubprogramma,” gaat Anneke enthousiast verder. “Ik wil met name meer bewustzijn creëren hiervoor en voor andere projecten die meisjes kunnen emanciperen en versterken.”

...graag nog actief – fysiek en geestelijk

De weinige vrije tijd die ze heeft, besteedt Anneke graag aan wandelen. “De Vierdaagse heeft me leren wandelen. Die heb ik vijf keer gelopen, en ik ben ook nog twee keer naar Santiago de Compostella gelopen.” Ook stopt ze menig uurtje in kantklossen, terwijl ze eigenlijk niet van de kanten kleedjes houdt. Wel van de nieuwe kantvormen. “Ik wil graag moeilijke technieken leren, dat houdt me alert.”

“Op mijn leeftijd komt dan de vraag: wanneer stop ik met al die activiteiten?” Anneke is inmiddels wel aan het afbouwen. Als er iets wegvalt, zoekt ze er geen vervanging meer voor. “Ouder zijn kost nou eenmaal meer tijd en energie, dus je hebt ook meer rust nodig. Maar bovenin zit het nog goed, dus ik vind het belangrijk om dat ook actief te houden en niet in te zakken.” Daarom blijft ze actief in verschillende discussiegroepen.

Een vrouw die veel meer bereikt heeft dan ze vroeger ooit mogelijk had geacht.Over de vraag welke boodschap ze graag aan anderen wil meegeven, denkt Anneke even na. Dan zegt ze vastberaden: “Je moet je niet laten afschrikken. Gewoon laten zien dat je het kunt. Ja, je krijgt af en toe de deksel op je neus, en je wordt niet altijd gewaardeerd of aangemoedigd door mannen (soms ook niet door vrouwen). Maar laat je niet afschrikken, ga met open vizier de strijd aan. Misschien haal je niet de top, maar toch wel meer dan je had verwacht.” •